20 yıldız iken, niçin 16 yıldıza düşürüldü?

Bizzat Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından tasarlanan Bahriye ressamı Hüseyin TENGÜZ’ün çizimini yaptığı Cumhurbaşkanlığı flamasında ki güneşten çıkan ışınların ve yıldızların sayısı 1959 yılında bu sayı 20 iken bu sayı neden 16’ya düşürüldü?
Safevi Devleti, Memlük Devleti, Karakoyunlular Devleti ve Akkoyunlular Devleti neden Cumhurbaşkanlığı forsundaki yıldızlar çıkartıldı?

— Safevî Devleti – Mezhep Temelli Dışlanma
Kimdi?
- Kurucusu Şah İsmail Hatâî bir Azerbaycan Türküydü.
- Devleti yönetenler Türk kökenliydi.
- Ancak Safevîler, Şiîliği devlet mezhebi yaptı.
- Sünnî Osmanlı ile çok sert ve kanlı mezhep savaşlarına girdiler (Çaldıran Savaşı - 1514).

- Neden Dışlandı?
- Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihsel olarak dayandığı Osmanlı geleneği Sünnî bir devletti.
- Safevîlerin Şiî ve İran merkezli bir kültür geliştirmesi, onları “bizden” değil “karşı” gibi konumlandırdı.
- Bu yüzden ideolojik ve mezhepsel sebeplerle fors dışı bırakıldılar.

— Memlükler – İslamî Kimliğin Ağırlığı
Kimdi?
- Kıpçak ve Çerkes kökenli Türk kölemen askerler tarafından kuruldu (1250).
- Mısır merkezli bir devletti.
- İslam dünyasının koruyucusu rolüne soyundu; Moğolları Ayn Calut’ta durdurdular.

Neden Dışlandı?
- Her ne kadar Türk kökenli olsalar da, zamanla Arap kültürüne entegre oldular.
- Devlet yapısı ve siyaseti tamamen İslamî referanslarla şekillendi.
- Türkiye’deki seküler-milliyetçi tarih yazımı, Memlükleri “pan-İslamist” bir kimlikle özdeşleştirdi ve bu da onları dışarıda bıraktı.

— Karakoyunlular & Akkoyunlular – Mezhep + Yerel Rakiplik
Kimdi?
- Oğuz Türklerinden gelen Türkmen hanedanları.
- İran, Azerbaycan ve Doğu Anadolu’da hüküm sürdüler.
- Karakoyunlular daha çok Şiî eğilimli, Akkoyunlular ise Sünnî Osmanlılara yakın bir duruş gösterdi.

Neden Dışlandılar?
- Her iki hanedan da daha yerel ve kısa ömürlü kabul edildi.
- Ayrıca Osmanlı’nın öncülleri değil, rakipleri olarak tarih sahnesine çıktılar.
- Safevîlerin önünü açan siyasi zeminleri oluşturdukları düşünüldü.

Özetlersek….

Soğuk Savaş Dönemi ve Anti-Komünist Milliyetçilik
- 1950’ler, Soğuk Savaş’ın başladığı dönemdi.
- Türkiye NATO’ya girmişti, ABD ile ilişkiler güçleniyordu.
- Bu dönemde, pan-Türkist (büyük Türk dünyası) idealleri de siyasi araç olarak öne çıkıyordu.
- “16 Büyük Türk Devleti” kavramı bu ortamda geliştirildi ve daha kullanışlı, milliyetçi, anti-komünist bir simgeye dönüştü.

Kısacası:
“Bunun arkasında siyasi amaç vardır.”
Bu, tarihî gerçeklik değil, seçilmiş ve şekillendirilmiş bir tarih anlatısıdır.
Cumhurbaşkanlığı forsu da, bu anlatının siyasi bir sembolü haline gelmiştir.

İnanç Faktörü (Mezhep) Önemli Bir Ayraç Oldu.
Kim ne derse desin….?
Cumhurbaşkanlığı forsundaki yıldız sayısının değiştirilmesi ve bazı Türk devletlerinin dışlanması sürecinin arkasında, açıkça siyasi ve ideolojik amaçlar vardır.