Türkiye`de saatler, 6 Şubat 2023 gecesi 04:17`de durdu. 53 bin 537 kişinin yaşamını yitirdiği Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden tam bir yıl geçti, ama etkileri hâlâ tam olarak ortadan kaldırılabilmiş değil. Hatay`da çadır, konteyner bulamayan depremzedeler hayatta kalma mücadelesi verirken Adıyaman`da yurttaşlar hastaneye erişemiyor. Deprem bölgesinde hâlâ kaldırılmayan enkazlar var. Yıkılmayı bekleyen hasarlı binalar ise insanları tedirgin ediyor. 

Türkiye, 6 Şubat 2023 gecesi, Kahramanmaraş`ın Pazarcık ilçesinde saat 04:17`de meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki depremle sarsıldı. Ardından saat 13:24`te merkez üssü Kahramanmaraş`ın Elbistan ilçesi olan 7.6 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi. Depremler, 11 ilde yıkıma neden oldu. Yaklaşık 14 milyon yurttaşın etkilendiği depremlerde; Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ illerinde, resmi açıklamalara göre 53 bin 537 kişi yaşamını yitirdi.  

Malatya`da Ellinci Yıl Apartmanı`nda arama-kurtarma ekipleri enkaz altında kalan 7 kişiye ulaşmaya çalışırken annesinin eşyalarını enkaz altından çıkarıldığını gören bir kadın, “Yalvarırım annemi kurtarın” diye feryat etti.  

Aynı apartmanda, enkaz altında kalan bir saatin, deprem anını gösteren 04:17`de durduğu görüldü. Aslında depremin vurduğu 11 ilde ve tüm Türkiye`de saatler, 6 Şubat 2023 gecesi 04:17`de durdu.  

Hatayspor`un teknik direktörlüğünü yapan eski futbolcu Volkan Demirel`in depremden etkilenen vatandaşlar için sosyal medya hesabından yaptığı canlı yayın, hafızalara kazındı.  

NACİ GÖRÜR: SÖYLEYE SÖYLEYE, YAZA YAZA DİLİMİZDE TÜY BİTTİ  

Jeolog Prof. Dr. Naci Görür, 6 Şubat 2023`te sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, “Bu depremin gelmekte olduğunu yerbilimciler olarak söyleye söyleye, yaza yaza dilimizde tüy bitti. Hiç kimse, ‘Ne diyorsunuz` diye tepki bile vermedi” dedi.  

Kahramanmaraş`ın Elbistan ilçesinde saat 13:24`te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki ikinci depremle birlikte yıkım yaşanan illerin sayısı arttı. Kahramanmaraş`ta öğlen meydana gelen ikinci depremde, Elazığ merkezde bir bina tamamen yıkıldı. 

“HİÇ KİMSE İŞ MAKİNESİ FALAN GÖNDERMİYOR. ZATEN KURTARMA EKİBİ DE YOK. AFAD DA YOK. KİMSE YOK” 

Dönemin Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkan Yardımcısı ve Hatay Milletvekili Barış Atay, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Hatay`ın İskenderun ilçesinde yıkılan bir binanın önünde saat 03:30`da, “Bakın, burada herhangi bir kurtarma çalışması yok. Burada resmen hafriyat çalışması var. O AFAD Başkanı da Cumhurbaşkanı da ‘Her yer ulaştık` diye açıklama yapıyorlar ya, ‘Her yere ulaştık` dedikleri bu. Kendi başlarına, kendi çabalarıyla iş yapmaya çalışan insanlar... Yapayalnız bir şehir... İş makineleri, yurttaşların kendileri tarafından getirildi buraya. Hiç kimse iş makinesi falan göndermiyor. Zaten kurtarma ekibi de yok. AFAD da yok. Kimse yok” diye konuştu. 

SOSYAL MEDYA KULLANIMI KISITLANDI 

Vatandaşlar yakınlarını enkaz altında ararken sosyal medya kullanımının kısıtlandığı görüldü. Dönemin CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, “Beceriksizliğin ortaya çıkmasın diye, insanların tepkisi duyulmasın diye, enkaz altındaki bu feryatların duyulmasını engelledin. Bu emri eğer sen verdiysen yazıklar olsun. Bu kadar kalbi soğumuş bir kişi olamaz. Bu kadar vicdanını yitirmiş bir kişi gerçekten olamaz. Hayat kurtarmak isteyenlerin önünü kestin” dedi. 

Dönemin CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın ve dönemin medya ve iletişimden sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı Tuncay Özkan, sosyal medyaya erişimin engellenmesi karşısında BTK hakkında suç duyurusunda bulundu. 

“DÖRT TANE CANLI ÇIKARDIM, BİR TANE ÇOCUK ÇIKARDIM. CESET VAR, HÂLÂ KİMSE YOK. DEVLET NEREDE”  

Vatandaşların yakınlarını kendi imkanları ile enkaz altından kurtarmaya çalıştığına ilişkin görüntüler, depremin vurduğu 10 ilin her mahallesinden, her sokağından kameralara yansıdı. Kahramanmaraşlı bir yurttaş, “Dört tane canlı çıkardım, bir tane çocuk çıkardım. Ceset var, hâlâ kimse yok. Devlet nerede? Hiç mi kepçesi yok? Biz, vatandaş olarak ne yapacağız? Bu ülkenin AFAD`ı nerede? AFAD`a toplanan yardımlar nerede” diye isyan etti. Oğlunun enkaz altında kaldığını belirten bir kadın ise “Gittim AFAD`a söyledim. Kimse gelip müdahale etmedi. Ellerim ile açtım, böyle bir şey olabilir mi? Böyle bir devlet olabilir mi? Bizi ölüme mahkum ediyorlar” dedi. 

İSKENDERUN LİMANI ALEV ALEV YANDI 

Depremlerde İskenderun Limanı da hasar gördü. İkinci deprem sırasında İskenderun Limanı`nda devrilen konteynerler alev aldı. Yangın ancak 13 Şubat`ta söndürülebildi. 

HATAYLI DEPREMZEDE: 42 SAATTİR YARDIM BEKLİYORUZ 

Hataylı bir depremzede, “Yaklaşık 42 saattir burada yardım bekliyoruz. AFAD ekibi geliyor, ama ‘Ekipmanımız yok` diyor. Yardımcı olamadıklarını söylüyorlar. İçeride annem, babam ve abim var. En az bir kişiden ısı aldılar. ‘Ses ver` dedim, ses verdiler. Sonra ‘Ekipmanımız yok` deyip ayrıldılar” dedi. 

OHAL İLAN EDİLDİ: “YETKİ OBEZİ ERDOĞAN, DEPREMİ FIRSAT BİLİP…”  

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Şubat`ta yaptığı açıklamada, “Depremin yaşandığı 10 ilimizi ‘genel hayata etkili afet bölgesi` olarak ilan ediyoruz. Arama-kurtarma faaliyetlerinin ve sonrasındaki çalışmaların süratle yürütülmesinin temini için, Anayasa`nın 119. maddesinin bize verdiği yetkiye dayanarak olağanüstü hâl (OHAL) ilan etme kararı aldık. Deprem yaşanan 10 ilimizi kapsayacak ve 3 ay sürecek bu kararla ilgili Cumhurbaşkanlığı ve Meclis süreçlerini hızla tamamlayacağız” açıklamasını yaptı.  

Dönemin CHP Sözcüsü Faik Öztrak, "Bugüne kadar hiçbir hükümet, doğal afet nedeniyle OHAL ilan etmedi. 1999`da büyük Marmara depreminde bile OHAL ilan edilmedi. Ama yetki obezi Erdoğan, depremi fırsat bilip OHAL ilan etti. Mevcut sistemde zaten her şey bir kişinin iki dudağına bakmıyor mu? Bakıyor. Bir de bunun üstüne OHAL yetkileri neden isteniyor" diyerek Erdoğan`ı eleştirdi. 

“‘HER ŞEYİ BEN YAPACAĞIM` DİYEREK HİÇBİR ŞEYİ TAM YAPAMAYAN ANLAYIŞIN FATURASI MİLLETİMİZE KESİLMİŞTİR” 

Dönemin CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun, “Günlerce enkazlara ulaşılamamış, belediyelerimizin el konulan yardımlarının ihtiyaç sahiplerine iletilmesinde geç kalınmıştır. ‘Her şeyi ben yapacağım` diyerek hiçbir şeyi tam yapamayan anlayışın faturası milletimize kesilmiştir” dedi. 

TMMOB: AFAD VE KAMU KURUMLARI, ZORLU SINAVDA BAŞARILI OLAMADI  

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), 10 ilde büyük yıkıma ve binlerce can kaybına yol açan Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından iki gününde yaşananlara ilişkin bir ‘Ön Değerlendirme Raporu` hazırladı. Raporda, “Asli görevi afet ve acil durumlarda can ve mal kurtarma; sağlık, iaşe, ibate, güvenlik, mal ve çevre koruma, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin verilmesine yönelik çalışmaları yürütmek olan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve ilgili diğer kamu kurumları, bu zorlu sınavda başarılı olamamıştır” denildi. 

CUMHURBAŞKANLIĞI: DEPREMLERİN MAALİYETİ 2 TRİLYON LİRA 

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Mart 2023`te depremlere ilişkin bir rapor yayınlandı. Raporda, depremlerin maaliyetinin yaklaşık 2 trilyon TL olarak hesaplandığı, b rakamın 2023 yılı milli gelir beklentisinin yüzde 9`una denk geldiği belirtildi. Rapora göre bu rakam, Marmara depreminden yaklaşık altı kat fazla maddi hasar anlamına geliyordu. 

YIKIM VE ÖLÜM BİR YIL SONRA BİLE DEVAM ETTİ 

6 Şubat depremlerinden bir yıl sonra bile yıkım devam etti. 31 Ocak`ı 1 Şubat`ta bağlayan gece, Şanlıurfa`nın Bozova ilçe kırsalında, 6 Şubat 2023 depremlerinde hasar alan iki katlı bir ev çöktü. Olayda 2 kişi hayatını kaybederken, 8 kişi ise yaralandı. 

ERDOĞAN: MERKEZİ YÖNETİMLE YEREL YÖNETİM EL ELE VERMEZSE O ŞEHRE HERHANGİ BİR ŞEY GELMEZ  

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 3 Şubat`ta Hatay`da, "Merkezi yönetimle yerel yönetim el ele vermezse, dayanışma halinde olmazsa o şehre herhangi bir şey gelmez. Hatay`a geldi mi? Şu anda Hatay garip kaldı, mahzun kaldı" dedi. 

DEPREM DAVALARI 

Adıyaman`da yıkılan İsias Otel ile ilgili davanın il duruşması 2 Ocak`ta yapıldı. 22 yıl 6 aya kadar hapis cezası istemiyle yargılanan 5`i tutuklu 11 sanık, ilk defa hakim karşısına çıktı. Otelde, aralarında voleybol turnuvası için kentte bulunan Kuzey Kıbrıslı öğrencilerin de yer aldığı 72 kişi hayatını kaybetmişti. Otelde yakınlarını kaybeden 127 kişi de duruşmaya müşteki sıfatı ile katıldı. Mahkeme, 6 Ocak`ta, sanıkların tutukluluk hallerinin devamına karar vererek davayı 26 Nisan`a erteledi. Duruşmada savunma yapan İsias Otel`in sahibi Ahmet Bozkurt`un “Müteahhit değil iş insanıyım. 11 ildeki depremin şiddetinin yüksek oluşundan dolayı binam yıkıldı” sözleri tepki çekti.  

RÖNESANS REZİDANS`IN MÜTEAHHİDİNİN 22,5 YIL HAPSİ İSTENDİ 

Hatay`da yıkılan Rönesans Rezidans`la ilgili 4`ü tutuklu, 3`ü tutuksuz, 1`i firari 8 sanık hakkında 22 yıl 6 aya kadar hapis istemiyle dava açıldı. Tutuklu sanıklardan rezidansın müteahhidi Mehmet Yaşar Coşkun, yapı denetim şirketinin yetkilileri Mehmet Haşim Eraslan ve Bülent Seküçoğlu ile kontrol elemanı Önder Artun, tutuksuz sanıklar yapı denetim şirketinin yetkililerinden A.K., inşaat teknikeri İ.D. ve şantiye şefi B.M. ile müteahhit Mehmet Yaşar Coşkun`un kardeşi ile firari ortağı Hüseyin Yalçın Coşkun hakkında, ‘bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma` suçundan 22 yıl 6 aya kadar hapis talebiyle hazırlanan iddianame, Hatay 3. Ağır Ceza Mahkemesi`nce kabul edildi.  

EBRAR SİTESİ`NİN MÜTEAHHİDİ: SUÇUM NEDİR, ANLAMIYORUM  

Depremde bin 400 kişiden fazla mezar olan Ebrar Sitesi`nin kurucusu Tevfik Tepebaşı, 19 Ocak`ta hakim karşısına çıktı. Tepebaşı, “İnşaattan anlamadığım halde bana suç isnat etmek yasal değil. Suçum nedir, onu anlamıyorum” savunmasıyla tepki çekti. 

HATAY`DA ÇADIR BİLE BULAMAYAN İNSANLAR VAR, YIKILMAYAN BİNALAR ÜRKÜTÜYOR 

6 Şubat depremlerinin üzerinden bir geçmesine rağmen Hatay`ın Antakya, Samandağ, Defne ve İskenderun ilçelerinde depremin izleri henüz silinebilmiş değil. Samandağ`da insanlar, konteynerlere erişim sağlayamadıkları için çadırlarda yaşamak durumunda kaldı. Bazı yurttaşlar ise çadır dahi bulamamış, haftanın belirli günlerinde akrabalarında yaşıyor. Yine Samandağ`da birçok bölgede içme suyu problemi var. Antakya ve Defne`deki en önemli sorun ise yıkılmayan hasarlı binalar. Hatay`da 24 bin 171 yurttaş hayatını kaybetti, 116 kişinin kimliği belirsiz, 192 kişi hâlâ kayıp. Yıkılacak ağır hasarlı bina sayısı 80 bin 300, bunlardan yaklaşık 77 bini yıkıldı. 130 bin orta ve az hasarlı bina var. 200 binden fazla insan konteynerlerde yaşıyor. 

ADIYAMAN`DA DEPREMZEDELER HASTANEYE ERİŞEMİYOR 

Depremde en büyük zarar gören illerden birisi de Adıyaman. Adıyaman`da depremzedeler, kentte tek kalan Adıyaman Eğitim Araştırma Hastanesi`ne mahkum kalmış durumda. Adıyaman kent merkezi ve Gölbaşı ilçelerinde enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor, yıkılmayan onlarca bina mevcut.  

Depremin merkez üssü olan Kahramanmaraş`ta enkaz kaldırma çalışmaları çoğunlukla tamamlandı. Maraş merkezde bulunan iki mahallede yıkılmayı bekleyen binalar mevcut. Konteynerkentlerde yaşayan insanlar, yeni evlerinin yapılmasını bekliyor.  

Depremde diğer kentlere göre daha az kayıp yaşayan Osmaniye`de ise hâlâ dışarıda yaşamak zorunda kalan depremzedeler var.