ESRA TOKAT

31 Mart`ın sonuçlarını değerlendiren Prof. Dr. Tanju Tosun, ``İlk izlenimler AKP seçmeninin bir şekilde sandığa gitmeme oranının beklenenin üstünde olması şeklinde” dedi. Prof. Dr. Nebi Sümer, ``AKP`den memnun olmayan, özellikle de ekonomiye dair memnuniyetsizliği artan seçmenin dünya görüşüne en yakın seçenek Yeniden Refah oldu`` değerlendirmesinde bulunurken, Dr. Hakan Yavuzyılmaz ise ``İdeolojik olarak karşı tarafa oy vermekten kaçınan seçmenin Yeniden Refah`ı bir alternatif olarak gördüğünü söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.

Türkiye 31 Mart 2024 yerel seçimlerini geride bıraktı. AKP`nin kazandığı belediye sayısı 39`dan 24`e inerken CHP`nin kazandığı büyükşehir ve il belediye başkanlığı sayısı ise 21`den 35`e yükseldi. Yeniden Refah Partisi (YRP) bu seçimlerde sürpriz yaparak 2 şehirde belediye kazandı.

10 şehir AKP`den CHP`ye geçti. CHP`ye geçen iller Adıyaman, Afyon, Balıkesir, Bursa, Denizli, Giresun, Kilis, Kırıkkale, Uşak ve Zonguldak oldu. AKP, 2019`da 535 belediye kazanırken 2024`te bu sayı 356`ya düştü. 263 belediye başkanlığı olan CHP ise toplamda 420 belediye başkanlığı kazandı.

2019`da yüzde 44,54 oy alan AKP bu seçimde yüzde 35,54 oy aldı. 2019`da yüzde 32,05 oy alan CHP bu seçimde ise yüzde 37,68 oy aldı.

Öte yandan, 61 milyon 430 bin 934 seçmenin yaklaşık 14 milyonu sandık başına gitmedi. Seçime katılım son yılların gerisinde kaldı. 2019 seçimlerinde katılım yüzde 84,67 olurken 31 Mart seçimlerinde bu oran yüzde 77,88`de kaldı.

Denge ve Denetleme Ağı Araştırma ve Politika Geliştirme Koordinatörü Siyaset Bilimci Dr. Hakan Yavuzyılmaz, Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Nebi Sümer ve siyaset bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun ANKA Haber Ajansı`na seçim sonuçlarını değerlendirdi.

``CHP ADAYLARI SEÇMENDE UMUT YARATTI``

AKP`nin oy kaybının tek faktörle açıklanabilmesinin mümkün olmadığını söyleyen Prof. Dr. Tosun, şunları kaydeti:

```Ekonomik krizin artık seçmen tarafından AKP`nin yönetemeyeceği algısı etkili oldu. Seçim yerel seçim olmasına rağmen bir genel seçim havasında yürüdü. Seçmenin siyasal kutuplaşmadan duyduğu rahatsızlık; özellikle özgürlükler anlamında yaşamış olduğu bir takım sorunlar, kendilerini özgür bir biçimde ifade edememesi gibi nedenler etkili oldu. CHP`nin yönetebilir bir parti olduğu algısının da seçmende yerleşmeye başlaması, yani iktidar karşısında Türkiye`yi yerelde yönetebilecek bir alternatifin oluştuğu şeklinde bir algı bence önemli biçimde etkili oldu. 14 Mayıs seçimlerinde kısmen büyük kentlerde hissettirmişti seçmen, son noktayı da 31 Mart`ta koymuş oldu. Yani ekonomik faktörler, CHP`nin özellikle Ankara, İstanbul gibi kentlerdeki belediye başkanı ve adaylarının seçmende yarattığı umut, duygusal özdeşlik ile ilgili faktörler ve diğer kentlerdeki adayların niteliği hepsi bir araya gelerek böyle bir sonuç üretti.``

``CHP SEÇMENİ AĞIRLIKLI OLARAK SANDIĞA GİTTİ``

Sandığa gitmeyen seçmenin büyük oranda AKP`li olduğu izleniminin olduğunu ifade eden Tosun, “Çünkü AKP`nin kaybettiği oylar ile CHP`nin kazandığı oylar, Yeniden Refah Partisi`nin oylarını artırması gibi durumları dikkate aldığımızda kabaca böyle bir değerlendirme yapmak mümkün. İlk izlenimler AKP seçmeninin bir şekilde sandığa gitmeme oranının beklenenin üstünde olması şeklinde. Oysaki CHP seçmeninde böyle bir protest davranış bekleniyordu ama AKP`de daha yüksek oranda gerçekleşti. CHP seçmeni ağırlıklı olarak sandığa gitti. CHP, başta İYİ Parti olmak üzere DEM Parti`den de büyük kentlerde oy aldı`` dedi.

``DEPREM BÖLGESİNDEKİ SEÇMENİN BİR TEPKİ GELİŞTİRDİĞİ AÇIK”

Tosun, deprem bölgesinde AKP`nin oylarının düşmesini ise ``Muhtemelen AKP`nin deprem bölgesindeki vaatlerini yerine getirmemesi bunda etkili. Hatay`da kazandı ama Adıyaman örneğine baktığımızda çok büyük bir sürpriz yaşandı ve CHP adayı kazandı. Burada CHP`nin aday belirleme konusundaki nispeten başarısı, AKP`nin vaat ettiği icraatları yerine getirememesi, CHP`nin yönetebilir bir parti olduğu algısının yerleşmesi diğer kentlerde olduğu gibi AKP`nin bu kentlerde de oy kaybetmesine neden oldu. Deprem bölgesindeki seçmenin bir tepki geliştirdiği açık`` diye değerlendirdi.

SÜMER: AKP`Lİ SEÇMEN SANDIK BAŞINA GİTMEDİ

AKP`nin oylarının azalmasını yorumlayan Prof. Dr. Nebi Sümer ise “Türkiye genelinde seçimlere katılımda azalma oldu. Bu azalmada daha çok AKP`nin önde olduğu illerde oldu. AKP`li seçmenin sandık başına gitmediğini gösteriyor bu durum” dedi.

Deprem bölgesinde de AKP`deki düşüş konusunda konuşan Sümer, ``2023 seçimlerinde insanlar daha deprem travmasını atlatmamış ve o sırada yönetimde kim varsa ona tutunma psikolojisindeydi. Buna hayatta kalma tepkisi diyoruz. Seçimlere doğru giderken AKP deprem bölgesindeki vaatlerini gerçekleştirmedi. İnsanlarda bunu değerlendirdi`` tespitini yaptı.

"BAHÇELİ`NİN YARALI HALİ SEÇMENİN SANDIĞA GİTMESİNDE OLUMSUZ ETKİDE BULUNDU"

Yeniden Refah Partisi`nin yükselişinin ``anlaşılır`` bir durum olduğunu ifade eden Sümer, “Bu politik tutumun değişimindeki kutuplar arasındaki kayma hiçbir zaman zıt kutuplar arasında olmaz, yakın gruplar arasında olur. AKP`den memnun olmayan, özellikle de ekonomiye dair memnuniyetsizliği artan seçmenin dünya görüşüne en yakın seçenek Yeniden Refah oldu. Seçmen dünya görüşünü değiştirmeden içlerinde bir rahatlıkla seçimini yapmış oluyor” dedi.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli`nin de yaralı bir şekilde oy kullanmasının seçmeni etkilediğini ileri süren Sümer, “Bahçeli`nin yaralı hali seçmene ‘artık yapamaz` gibi bir mesaj verdi. Bu da seçmenin sandığa gitmesini olumsuz etkiledi” diye konuştu.

YAVUZYILMAZ: MUHALEFETİN BAŞARILI ADAY PROFİLLERİNİ SAHAYA SÜRMESİ ETKİLEDİ

AKP`nin oy oranındaki azalışta yerel seçim ve genel seçim ayrımına dikkat çeken Dr. Hakan Yavuzyılmaz,  şöyle konuştu:

``Biz daha önceki seçimlerden biliyoruz ki özellikle AKP seçmeni yerel yönetimlerde daha hızlı karar alabiliyorlar. Daha etkili şekilde oy verdikleri partiyi tırnak içinde ‘cezalandırabiliyorlar.` Bunu bu seçimde büyük ölçüde sandığa gitmeyerek yaptılar. Bu Türkiye genelinde de aslında genel bir trend. Bunun tabi birçok sebebi var. Birincisi iktidar bloğunun ortaya koyduğu adaylardaki adayların etkinlik seviyesi siyasal anlamda. Bu anlamda muhalefetin oldukça başarılı aday profillerini sahaya sürdüğünü görüyoruz. Bunun neticesinde de aslında sandığa gitme ya da gitmeme anlamındaki frenin daha çok iktidar bloğu tarafında olduğunu görüyoruz. Yerel seçimlerde AKP seçmeni artık kendi partisi cezalandırabiliyor ama Erdoğan`a oy vermeye devam ediyor.``

Özellikle genel seçimlerden sonra Yeniden Refah Partisi`nin üye oranlarındaki artışın yerelde iyi örgütlendiklerini gösterdiğini ifade eden ve bunun Yeniden Refah`ın yükselişine katkı sağladığını belirten Yavuzyılmaz, “İktidarda memnun olmayan, özellikle ekonomik anlamda memnun olmayan ve iktidara oy veren seçmenlerin büyük ölçüde karşı bloğa geçmek yerine Yeniden Refah`ı tercih ettiğini görüyoruz. Buradaki oy artışının bir diğer temel faktörü bu. Biz bunu aslında 2023 seçimlerinde de gördük. Ayrı listelerden gitmesi AKP`den memnun olmayan ama ideolojik olarak karşı tarafa oy vermekten kaçınan seçmenin Yeniden Refah`ı bir alternatif olarak gördüğünü söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.

Türkiye`deki mevcut yapısal sorunların ve CHP`deki dönüşümün ise CHP oylarına etki ettiğini ifade eden Yavuzyılmaz, “Aday belirleme sürecinde bazı yerlere sorun olmakla birlikte büyük oranda mobilizasyon kapasitesi yüksek adaylarla sahaya çıkılması CHP oylarını artırdı" dedi.