Latin Amerika’daki hareketliliğin bir ayağı da Ekvador. Ekvador halkı, Başkan Moreno’nun ilan ettiği ve IMF paketi kapsamında olan kemer sıkma uygulamalarını protesto ediyor. Bir önceki dönemde Correa’nın attığı adımları tersine çeviren icraatleri ile öne çıkan Moreno’ya tepki büyüyor. Halkın ve muhalefet vekillerinin sürdürdüğü protestolar sonucu paketi değiştireceğini açıklayan hükümet ise verdiği sözü tutmayabilir ve uygulamalar meclisten geçebilir. Moreno'nun bu yanıltma hamlesinin emekçileri öfkelendireceği ise kesin.

Ekvador’da Başkan Lenin Moreno yakıt sübvansiyonlarının durdurulduğunu açıkladıktan sonra ülke genelinde Ekim ayı içinde grev ve protestolar gerçekleşmiş, iki hafta süren olaylarda yedi kişi ölmüş, binin üzerinde kişi yaralanmıştı. 2017'de iktidara geldiğinden beri Moreno hükümeti tarafından uygulanan birçok tartışmalı politikadan biri olan bu adım IMF ile yapılan anlaşmanın bir parçası. Kitlesel protestolara rağmen Moreno’nun paketi bazı küçük değişikliklerle meclisten geçmek üzere.

Moreno hükümeti, 2007-2017 yılları arasında cumhurbaşkanlığı yapan Correa döneminde uygulanan politikaların çoğundan geri adım attı. Ekonomideki sermaye yanlısı uygulamalar yanında, örneğin ülkede bulunan Kübalı hekimlerin ülkelerine geri gönderilmesi kararı da bunlar arasında yer alıyor.  “Ekonominin kötü gidişatını durdurmak” gerekçesiyle bu yıl Moreno, Uluslararası Para Fonu (IMF) ile üç yıllık 4.2 milyar dolar değerinde bir kredi anlaşması yaptı. Yakıt sübvansiyonlarının durdurulması da Şubat 2019’da IMF ile imzalanan anlaşma çerçevesinde uygulandı.

HALKTAN ETKİLİ PROTESTO GÖSTERİLERİ

Açıklamanın hemen ardından, ülke genelinde ulaştırma sendikaları genel grev çağrısında bulundu ve birçok şehirde gösteriler patlak verdi. Göstericiler yolları trafiğe kapattı ve binlerce kişi daha büyük protestolar için başkent Kito'ya gitti. Protestolar petrol dağıtımlarını da etkiledi ve ülkenin bazı bölgelerinde yakıt sıkıntısına yol açtı. Enerji Bakanlığı, göstericilerin birkaç petrol tesisini ele geçirmesinin ardından, ülkenin petrol üretiminin günde yaklaşık 65.000 varil düştüğünü açıkladı. Ekvador Özgün Uluslar Konfederasyonu (CONAIE), Moreno hükümetinin protestocuların kaygılarını ve Ekvador’un en savunmasız kesiminin refahını önemsemediğini açıkladı ve yerli bölgelere yaklaşan birlik ve polislerin gözaltına alınıp yerlilerin adaletine teslim edileceğini ifade etti.

MORENO OHAL İLAN ETTİ

Telesur kaynaklı bir habere göre halkın yüzde 73,85'inin politikalarını onaylamadığı Başkan Moreno, ulaştırma işçilerinin genel grevi ve kitlesel eylemlerin ardından çareyi OHAL ilan etmekte buldu. Protestoların birinci haftasında başkenti geçici olarak Guayaquil’e taşıdığını açıkladı. Televizyonda yaptığı bir açıklamada ekonomiye zarar verdiği ve ülkeye 60 milyar dolara mal olduğunu iddia ettiği sübvansiyonları kaldıran kararı iptal etmeyeceğini açıkladı.

Moreno’nun özel sekreteri Juan Sebastian Roldan. Protestocuları hükümeti istikrarsızlaştırmak için siyasi nedenlerle darbe düzenlemekle itham etti: “Yaşadığımız şey barışçıl bir seferberlik değil, suç ve vandalizm”dir, diyerek, halkı suçlayıcı açıklamarda bulundu.

'MADURO VE CORREA İSTİKRARSIZLIK YARATIYOR' İDDİASI

Moreno, iddialarını ileriye taşıyarak önceki başkan Correa'nın Venezuela Başkanı Nicolas Maduro’nun da yardımıyla Ekvador’u istikrarsızlaştırmaya çalıştığını dile getirdi. “Belçika'da yaşayan Correa’nın, Brüksel'den bir telefon ile protestolara öncülük edebilecek kadar güçlü olduğumu söylüyorlar”, şeklinde bir açıklama yaptı. Moreno’nun iddialarını reddeden Maduro ise “Moreno gerçekte ne olduğunu anlamak istiyorsa bu ekonomi paketini geri çeksin ve Ekvador’un köylü, işçi ve yerlileriyle diyalog kursun”, dedi.

ABD’NİN AĞZINDA SAKIZ: DEMOKRASİ

Moreno’ya aradığı destek ise ABD’den geldi. Pompeo ise yaptığı açıklamada ABD’nin Cumhurbaşkanı Moreno ve Ekvador Hükümeti’nin gerekli ekonomik reformları uygulama çabalarını desteklediğini ifade etti. “Bu gösterilere dış aktörlerin müdahale ettiği iddiasını biliyor ve takip ediyoruz, Ekvador hükümetinin sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etmek için aldığı zor kararları destekliyoruz. Demokratik haklara ve kurumlara saygı, Ekvador’un gelecekteki büyüme ve istikrarının temelidir. Demokrasi, refah ve güvenliği desteklemek için Başkan Moreno ile ortaklaşa çalışmaya devam edeceğiz.” dedi.

Olayların onuncu gününde Moreno, yerli halkın liderlerine aracısız diyalog çağrısında bulundu. Akaryakıt sübvansiyonlarını kaldıran kararnamenin müzakereye açık olduğunu belirtti. Moreno’nun diyalog teklifinin ardından iki taraf masaya oturdu ve IMF programı kapsamında akaryakıt sübvansiyonlarını kaldıran kararnamenin geri çekildiği duyuruldu.

Bunun yerine Moreno, yıllık geliri 1 milyon dolardan fazla olan şirketler için yeni bir vergi teklifinde bulundu. Ayrıca yıllık geliri yüz bin doların üstünde olanlar kişisel giderlerini gelir vergisinden düşemeyecek. Ek olarak, cumhurbaşkanı 6 Kasım’da daha çok ülkenin tarım sektörünü desteklemeyi amaçlayan bir dizi ekonomik tedbir açıkladı. Ülke genelinde haftalık pazarlar, çiftçiler için yeni krediler, kırsal okulların yeniden açılması ve ortaokul öğrencileri için lisans testinin gözden geçirilmesi gibi başlıklar tedbir paketinde yer alıyor. Ancak halka verilen bu imtiyazların aslında yeni kısıtlamaların ve tasarruf paketlerinin öncüsü olabileceği belirtiliyor.

EKVADOR KOMÜNİST PARTİSİ: ÜLKENİN GELİRİNİ OLİGARKLARA AKTARIYORLAR

Ekvador Komünist Partisi, olayların ilk haftasında konuyla ilgili bir açıklama yaptı; açıklamada halkçı olmadığı ve gerici olduğu belli olan ve ülkenin gelirini işveren ve oligarklara aktararak Ekvador halkını ekonomik krize sürükleyecek olan bu kararnamenin reddedildiği ifade edildi. Yakıt sübvansiyonunun durdurulmasının benzin ve dizel fiyatlarını yükselterek özellikle günlük olarak kullanılan temel ürünlerde fiyat artışına neden olacağı açıklandı. IMF programında bulunan iş reformunun ise asgari ücretin düşürülmesi ve yıllık iznin 15 güne indirilmesi anlamına geldiği belirtildi. İşçi, köylü, yerli halk, esnaf, tüm halk, IMF’nin ceza hükümlerine ve emperyalizmine karşı sokağa çıkmaya çağrıldı. Ulaştırma işçilerinin grevinin desteklendiği belirtildi.

IMF PROGRAMI NE ÖNGÖRÜYOR?

IMF ile yapılan Ekonomik ve Finansal Politika Mutabakatı, mali açığı ve dış borcu azaltma hedeflerini içeren üç yıllık bir kamu politikası çerçevesi çiziyor. IMF'nin Arjantin için belirlediği hedeflerden çok daha sert hedef ve politikaları içeren anlaşmada devlet çalışanlarının işten çıkarılması, sübvansiyonların kaldırılması, gümrük vergisi indirimleri, devlet çalışanlarına ödenen tazminatlarda kesinti, devlete ait bazı işletmelerin özelleştirilmesi, istihdamı daha güvencesiz hale getirmek için işgücü reformu ve finansal liberalizasyon düzenlemeleri dahil olmak üzere bir dizi “önlem” yer alıyor.

Moreno tarafından 1 Ekim 2019'da açıklanan son paket, 40 yıldır yürürlükte olan yakıt sübvansiyonlarının kaldırılmasını içeriyordu, karar, fiyatların bir gecede benzin için yüzde 24, dizel için yüzde 119 artmasına neden oldu. Hükümet bu önlemin yılda 1,3 milyar dolar ek gelir getirmesini bekliyor.

Aslında Moreno hükümetinin IMF anlaşması kapsamında uyguladığı politikalar ekonomiyi durma noktasına getirmiş durumda. IMF'nin kendisi bu yıl Ekvador’un milli gelirinde yüzde 0,5 düşüş öngörüyor. İşsizlik artmaya devam ediyor; ekonomik olarak aktif nüfusun sadece % 38’i çalışıyor. Yoksulluk oranı Aralık 2014'te nüfusun yüzde 35,3'ü düzeyinde iken Haziran 2019'da yüzde 43,8'e yükseldi, 17 milyon nüfuslu ülkede 7,6 milyon Ekvadorlu yoksulluk içinde yaşıyor.

IMF kemer sıkma paketleri kapsamında kabul edilen politikalar mali krizleri çözmeyip aksine özelleştirmeleri ve ekonominin yabancı sermayeye açılmasını zorlayarak derinleştiriyor; işgücü piyasası istikrarsız hale geliyor, yoksulluk ve aşırı yoksulluk artıyor, gelir dağılımı bozulmaya devam ediyor ve sanayi üretimi geri düşürülerek hammadde üretimi teşvik ediliyor. Ekvador halkını bu üç yıl boyunca bekleyen de bu olacak…Ancak halk buna izin vermeye niyetli değil. Eylemlerinin ses getirdiğinin ve iktidara geri adım attırdığının bilincinde olduklarından, bu aracın Ekvador işçileri tarafından tekrar kullanılacağı belirtiliyor.

HALKA YALAN MI SÖYLENİYOR?

Nitekim geçtiğimiz çarşamba günü Birleşik İşçi Cephesi (FUT) ve Halk Cephesi Cuenca kentinde düzenleyecekleri toplantıda halkın farklı kesimlerini bir araya getirerek IMF’nin ekonomik planına karşı stratejilerin oluşturulacağını açıkladı. Ekvador Parlamento başkanı César Litardo, 17 Kasım’da meclisi ekonomik büyüme paketini ikinci kez tartışmak üzere toplanmaya çağırdı. Litardo’nun pakette büyük ölçüde değişiklikler yapıldığını açıklamıştı; fakat paketin Ekonomi Komisyonu’ndan geçmesi zor oldu. Zira muhalefet milletvekilleri hükümetin verdiği sözlere rağmen ekonomik paketi herhangi bir değişiklik yapmadan geçirmeye çalıştığını söylüyor.

Vatandaş Devrimi (Revolución Ciudadana) hareketinden milletvekili Villalba, paketi reddetmek için yeterli oy bulunduğunu ifade etti, CONAIE ise hükümetin paketi hazırlamasını; ancak kararlarına karşı uyanık kalacaklarını açıkladı. Halkın çoğunluğu bu politikalara karşı çıkıyor; ancak Pazar günü, yani Türkiye saatiyle bu akşam, bu politikaların meclisten geçmesi mümkün. Komisyonun paketin vergi kısmında birçok maddenin değiştirildiğini duyurmasına rağmen hükümet halkın parasından keserek 700 milyon dolarlık ek fon oluşturmayı planlıyor.