DİLAN KUTLU

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu’na göre, tarım sektöründe toplam hasar ilk incelemelere göre 24,2 milyar TL olarak tespit edildi. Türkiye’deki tarımsal destek bütçesinin 54 milyar TL olduğunu hatırlatan Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “24,2 milyon liralık hasar oranının önemli bir bütçe yükü getirdiğini” söyledi. Suiçmez, “Eğer çiftçi henüz kaybettiği hayvan miktarında hayvan alamamışsa, yem sorunu devam ediyorsa, depremde zarar gören tarım aletleri verilmemişse bütüncül paketin açıklanması gerekir” dedi.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu’na göre; “Tarım sektöründe meydana gelen hasarların toplamı ilk tespitlere göre 24,2 milyar TL (1,3 milyar dolar)” düzeyinde.

Rapora göre; deprem bölgesinde “8 bin 241 büyükbaş, 64 bin 260 küçükbaş, 42 bin baş kanatlı hayvanın” öldüğü belirlendi. Hayvan ölümleri nedeniyle yetiştiricilerin “602,5 milyon TL (31,9 milyon dolar) kayba uğradığı” tahmin ediliyor.

Depremden zarar gören hayvanların telafisi için ise “Tarımsal Destekleme Bütçesi’ne 580,3 milyon TL (30,7 milyon dolar) ödenek tahsis edilmesi” ihtiyaçlar arasında yer aldı.

Bölgede yer alan Toprak Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) ait toplam “315.100 ton kapasiteli 18 deponun kapasite olarak yüzde 9,5’i yıkık, yüzde 22,1’i orta hasarlı, yüzde 68,4’ü az hasarlı olarak” tespit edildi. Toplam hasarın ise “81,6 milyon TL (4,3 milyon dolar) olduğu” öngörüldü.

Sulama sektörünün hasarına ilişkin tahmini maliyet ise “19,5 milyar TL’dir (1,03 milyar dolar). Baraj ve göletler kategorisi altında yer alan en büyük 14 baraj ve gölete ilişkin hasar tutarı 2,7 milyar TL (141,8 milyon dolar) olarak” belirlendi.

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Türkiye’deki tarımsal destek bütçesinin 54 milyar TL olduğunu belirterek “24,2 milyon liralık hasar oranının önemli bir bütçe yükü getirdiğini” söyledi.

Suiçmez deprem bölgesindeki zarar ve yapılması gerekenleri ANKA Haber Ajansı’na anlattı:

“SOMUT ADIMLAR HENÜZ ATILMADI: Tarım Bakanlığı’nın açıkladığı bir sefere mahsus yem desteği, ölen hayvanın yerine yenisinin konacağı gibi uygulamalar maalesef yeterli değil. Bölgede de gördük. Deprem, tarlalarda, zeytinliklerde oluşan yarıklar… Tarla bütünlüğünün bozulmasına yönelik çiftçinin mart-nisan ayında tarlasına girdiğinde gübreleme ilaçlama yapacak şekilde o hasarlar henüz tespit edilmedi. Tarlalarda oluşan bu sorunları düzeltmeye yönelik somut adımlarda henüz atılmadı. Traktör de tarım alet ve makinaları da önemli. Bu konuda da ciddi adımlar gündemde değil. Gübrede zaten zorun yaşanıyordu. Maliyetler nedeniyle çiftçi yeterli gübre atamıyordu.

TERSİNE YÖNELİK GÖÇ DE GÜNDEMDE: Öncelikle göç çok ciddi bir sorun. Tersine yönelik göç de gündemde. Köylerdeki yapılaşma zaten imar planlarının dışındaydı. OHAL kararnamesiyle insanların yeni konutlarına ulaşması için Mera Kanunu, Orman Kanunu devre dışı bırakıldı. Acele kamulaştırmayla çiftçinin arazisine doğrudan el koyma direkt gündeme geldi. Yeni TOKİ konutlarının tarımsal üretim alanlarına ve su havzalarında kurulması gibi yanlış uygulama var. Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da üniversite arazilerinin de yapılaşmaya açılması gündemde.           

MEVSİMLİK TARIM İŞÇİ SORUNU VAR: Büyükşehirlere göç var. Mevsimlik tarım işçi sorunu zaten hep vardı. Mart ayıyla birlikte bitkisel üretimin, meyve bahçelerinde bakımın Hatay’da narenciyede hasadın olduğu bir ortamda iş gücü sorunu hala çözülemedi. Bu ortamda iş gücüne yönelik teşviklerle; ekim, bakım ve hasat aşamasında bu sorunlarında çözülmesi üretim kaybının azalması için önemli.

BARAJLAR VE GÖLETLERDEKİ HASARLAR: Barajlar ve göletlerdeki hasarlar tespit edilsin demiştik. Şu anda o tespitlerde sürüyor. Yeni sezon için sulama yapılacaksa hasarının tespiti, sulama planlamasının yapılması. Sulama planlaması hem bölgede hem ülkede önemli çünkü orada ciddi bir kuraklık yıllardır yaşanıyor. O kuraklığın etkileri halen daha sürmeye devam etmekte. Sellere yönelik henüz iktidar tarafından açıklanmamış önlem paketi ve destek yok.

5 YILLIK BİR PAKET AÇIKLANMALI: Biz insanların üretime devam edip başka yerlere göç etmemesi için 5 yıllık ekonomik sosyal bütün bir paketin açıklanmasını talep ediyoruz. Eğer çiftçi henüz kaybettiği hayvan miktarında hayvan alamamışsa bir sefer verilen yem desteğiyle yem sorunu devam ediyorsa… Girdi maliyetleri zaten yüksek tarım aletleri yerine üretim aracı verilmemişse mazotta somut indirim. Tohumda yemde somut indirim. Sulama borçlarının silinmesi. Özel bankalar dahil çiftçilerin borçlarının yapılandırılması. SGK, BAĞ-KUR primlerinin ödenmesi. Bitkisel üretim hayvansal üretim yanında bunları işleyen gıda sanayinin sorunlarını yönelik de bütüncül paketin açıklanması gerekir.”