Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 8 Mart Dünya Kadınlar Günü`ne özel bülten hazırladı. TÜİK`in verileri, kadınların eğitim, istihdam, ekonomik gelir, sosyal yaşam ve diğer birçok alanda yaşadıkları eşitsizlik ve dezavantajları gözler önüne seriyor. Buna göre kadınların yüzde 27,4`ü yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvende hissetmiyor. Cinsiyetler arası ücret veya kazanç farkı tüm eğitim düzeylerinde erkek lehine gerçekleşiyor. Kadınların istihdam oranı da erkeklerin yarısından daha az.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) "8 Mart Dünya Kadınlar Günü"ne özel hazırladığı bülteni internet sitesinde yayımladı. Türkiye`de kadınların yaşam süreleri, eğitim düzeyi, iş gücüne katılım, obezite oranı, evlenme yaşı gibi birçok konuda istatistikler, kadınların toplumsal yaşamdaki yerini yansıtıyor.

YAŞAM SÜRESİ ERKEKLERDEN 5,5 YIL FAZLA

Bültene göre, 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla Türkiye`de kadın nüfus 42 milyon 638 bin 306; erkek nüfus 42 milyon 734 bin 71 kişi oldu. Toplam nüfusun yüzde 49,9`unu kadınlar, yüzde 50,1`ini ise erkekler oluşturuyor. Kadınlar ile erkekler arasındaki bu oransal denge, kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle 60 ve daha yukarı yaş grubundan itibaren kadınların lehine değişiyor. Kadın nüfusun oranı, 60-74 yaş grubunda yüzde 52,1 iken 90 ve üzeri yaş grubunda yüzde 70,2 oldu. 

Türkiye`de doğuşta beklenen yaşam süresi 2020-2022 döneminde Türkiye geneli için 77,5 yıl iken kadınlarda 80,3 yıl, erkeklerde 74,8 yıl oldu. Yaşam süresi kadınlarda erkeklerden 5,5 yıl daha fazla.

 KADINLARIN ÜÇTE BİRE YAKINI GECE YÜRÜRKEN GÜVENDE HİSSETMİYOR 

TÜİK`in Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına göre 2023 verileri yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranının yüzde 18,9 olduğunu ortaya koydu. Bu oran kadınlarda yüzde 27,4`e yükselirken erkeklerde yüzde 10,2 düzeyinde. Kadınların yüzde 56,3`ü, erkeklerin ise yüzde 75,8`i yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvende hissetti.

 Evde yalnız olduklarında kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı yüzde 4,6 iken bu oran kadınlarda yüzde 6,3, erkeklerde yüzde 2,7 oldu. 

GÜNEYDOĞU`DA İSTİHDAM DÜŞÜK

İstatistikler kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğunu ortaya koyuyor. 15 ve yukarı yaştaki nüfusun istihdam oranı yüzde 47,5 olarak gerçekleşirken, bu oran kadınlarda yüzde 30,4, erkeklerde yüzde 65 olarak tespit edildi.

En yüksek kadın istihdam oranı yüzde 37,4 ile Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane bölgesinde, en düşük kadın istihdam oranı ise yüzde 18,2 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesinde belirlendi.  

Yarı zamanlı çalışanların çoğunluğunu kadınlar oluşturdu. Yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranı yüzde 9,8 olarak gerçekleşirken, bu oran kadınlarda yüzde 16,1, erkeklerde ise yüzde 6,7 oldu.

KADINLAR EVDE ÇOCUK BAKIYOR 

Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki bireylerin istihdam oranı son verilere göre yüzde 60,5. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, 2022 yılında hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki kadınların istihdam oranının yüzde 28,0, erkeklerin istihdam oranının ise yüzde 90,5 olduğu saptandı. 

ERKEKLERDEN AZ KAZANIYORLAR

TÜİK`in verileri cinsiyetler arası ücret veya kazanç farkının tüm eğitim düzeylerinde erkekler lehine gerçekleştiğini ortaya koyuyor.

Kazanç Yapısı İstatistiklerine göre, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 12,4 ile yine ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.

Yıllık ortalama brüt kazanç ile hesaplanan gösterge için ise en yüksek fark yüzde 19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,5 ile ilkokul ve altı mezunlarda oldu.

KADINLARDA OBEZİTE DAHA YÜKSEK

15 yaş ve üzerindeki obez bireylerin oranı cinsiyete göre incelendiğinde, kadınların yüzde 23,6`sının obez ve yüzde 30,9`unun obez öncesi, erkeklerin yüzde 16,8`inin obez ve yüzde 40,4`ünün obez öncesi durumda olduğu belirlendi. 

ORTALAMA EĞİTİM SÜRESİ 8,5 YIL

Türkiye geneli için ortalama eğitim süresi 9,2 yıl olarak belirlenirken, en az bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı yüzde 86,7, erkeklerde ise yüzde 96,1 oldu.

Yükseköğretim mezunu 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı yüzde 21,6, erkeklerde ise yüzde yüzde 25,5 oldu.  

ÜNİVERSİTE MEZUNLARININ İŞ GÜCÜNE KATILIMI DAHA YÜKSEK

15 ve yukarı yaştaki nüfusun iş gücüne katılma oranı kadınlarda yüzde 35,1, erkeklerde ise yüzde 71,4 olarak gerçekleşti.

Kadınlar, eğitim seviyesi yükseldikçe iş gücüne daha fazla katılıyor. Okuryazar olmayan kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 13,9, lise altı eğitimli kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 27,1, lise mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 36,1, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 43,0 iken, yükseköğretim mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 68,8 oldu.

MİLLETVEKİLİ VE BÜYÜKELÇİ ORANLARI

Bürokrasi ve yönetim ile ilgili istatistikler de kadınların bu mekanizmalardaki yerinin yetersizliğine işaret ediyor. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre kadın büyükelçi oranı 2023 yılında yüzde 27,3, erkek büyükelçi oranı yüzde 72,7 oldu.

TBMM`de 2023 yıl sonu itibarıyla 599 milletvekili içinde kadın milletvekili sayısı 119, erkek milletvekili sayısı 480. Kadın milletvekili oranı istatistiklere yüzde 19,9 olarak yansıyor.

PROFESÖRLERİN YÜZDE 33,9`U KADIN 

Yükseköğretimde kadın profesör oranı 2022-2023 eğitim öğretim yılına göre yüzde 33,9 oldu. Kadın doçentlerin oranı ise yüzde 40,8.

YÖNETİCİ KADIN SAYISI ERKEKLERİN BEŞTE BİRİNDEN AZ

Şirketlerde üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde 19,6 ile erkeklerin beşte birinden az durumda.

Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) personeli olarak çalışan kadınların oranı yüzde 34,1 düzeyinde bulunuyor. 

KADINLARIN ORTALAMA EVLİLİK YAŞI 25,7

Resmi olarak ilk evliliğini 2023 yılında yapmış kadınlarla ilgili veriler, kadınların ortalama evlenme yaşının 25,7 olduğunu gösteriyor. Bu oran erkeklerde ortalama 28,3. Ortalama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il kadınlarda 29, erkeklerde 32,7 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama ilk evlenme yaşının en düşük olduğu il ise kadınlarda 22,9 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,2 yaş ile Şanlıurfa. 

EŞLERİNDEN DAHA EĞİTİMLİ KADINLARIN ORANI YÜZDE 16,2 

Resmi evliliklerde eşler arasındaki eğitim farkı incelendiğinde kadınların yüzde 38,9`u kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evleniyor. Eşlerinden daha yüksek eğitimli kadınların oranı yüzde 16,2, eğitim seviyeleri aynı olan eşlerin oranı ise yüzde 42,8. 

BOŞANMALARDA VELAYET ANNEYE VERİLİYOR 

2023 yılında kesinleşen boşanma davaları sonuçlarına göre çocukların velayeti çoğunlukla anneye veriliyor. Annenin velayetine verilen çocuk oranı yüzde 74,9 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı ise yüzde 25,1. 

İNTERNETİ ERKEKLERDEN AZ KULLANIYORLAR 

Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre 2023 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerin İnternet kullanım oranı yüzde 87,1. Bu oran kadınlarda yüzde 83,3 iken erkeklerde yüzde 90,9 olarak saptandı.